پسماند صفر رویا یا واقعیت؟
گل ارکیده: ما انسان ها هیچگاه نمی توانیم به نقطه صفر (Zero-Waste) در پسماند دست پیدا نماییم. «پسماند صفر» تنها اسم یک نوع سبک زندگی است اما اگر شرایط جامعه و زیرساخت ها فراهم باشد به نقطه صفر در پسماند می توانیم نزدیک شویم؛ به شرط آنکه صنایع تولید مواد غذایی، شوینده ها و آنچه سبب تولید پسماند خانگی می شود، همراهی کنند.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا، «پسماند صفر» به صورتی از سبک زندگی گفته می شود که در آن فرد تصمیم می گیرد مسئولیت زباله هایی که در طول شبانه روز تولید می کند را بطور کامل بر عهده بگیرد همین طور می کوشد تولید زباله را به نقطه صفر نزدیک کند. در سبک زندگی پسماندصفر، افراد می کوشند در ابتدای امر تا جایی که ممکنست از مصرف گرایی و زندگی تجملاتی بپرهیزند چونکه در ذات مصرف گرایی اسراف نهفته است. در مرحله بعد افراد با این سبک زندگی می کوشد تا جایی که ممکنست زباله تولید نکنند. در مواقعی که تولید زباله اجتناب ناپذیر است، فردی که پسماند صفر است بطور منظم و دقیق به تفکیک صحیح زباله می پردازد. افرادی که زندگی آنان بر پایه پسماند صفر تعریف شده، همیشه می کوشند زباله های تر خودرا خشک و زباله های خشک را تا حد امکان بازیافت کنند.
محمد الموتی - دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور- در گفت و گو با ایسنا درباره مفهوم «پسماند صفر» اظهارکرد: در مورد این مفهوم در دنیا اقدامات مختلفی انجام شده است. در ایران نیز حدودا افراد بطور شخصی اهتمام در انجام اقداماتی دراین زمینه داشته اند. بتازگی این مفهوم درحال وارد شدن به برنامه های آموزشی حوزه های دولتی است. به عنوان نمونه در زمینه دهیاری ها، شهرداری ها، سازمان محیط زیست یا صداوسیما در برنامه های آموزشی به این مفهوم اشاره می شود.
وی مفهوم پسماند صفر را یک فعالیت و پروسه کاملا شخصی و شهروندی دانست که دارای اصول، قواعد و راهکارهایی است.
الموتی ۱۰۰ درصد صفر شدن میزان پسماندها را مقداری دور از ذهن و واقعیت دانست اما می توان با ترفندها و اصلاح رفتارهایی تولید پسماند را نزدیک به صفر رساند.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور به انواع ضعف ها در زمینه مدیریت پسماند در دو دهه گذشته اشاره نمود و اضافه کرد: با عبور از مرحله هفتگانه در مدیریت پسماند مانند دفن، دفع، پردازش مناسب در حمل و نقل به مرحله «تفکیک از مبدا» رسیده ایم که بسیار بر این مورد کار شده است.
وی با اعلان اینکه طی سه سال اخیر مسئله «تولید پسماند» مورد توجه قرار گرفته است، اظهارکرد: اگر بتوانیم ریشه مسئله تولید پسماند را مدیریت و حل نماییم، مراحل بعدی در مدیریت پسماند از قبیل تفکیک از مبدا، انتقال، پردازش، دفن و دفع کنترل خواهد شد.
الموتی به روش های موجود برای رساندن پسماند به صفر اشاره نمود که در فضای مجازی قابل دسترس است و می توان از آن روش ها بهره برد.
وی اظهار نمود: در حال حاضر در دنیا هیچ نمونه منحصر به فردی نداریم که بتوانیم صفر مطلق پسماند را از آن برداشت نماییم البته بصورت مقطعی اقداماتی انجام شده است اما برای رسیدن به مرحله پسماند صفر رفتار شهروندی یا تغییر در سبک زندگی شهروندان و روستاییان به تنهایی نمی تواند کمک کننده باشد بلکه به مجموعه ای از فرآیندها نیاز داریم به جهت اینکه به پسماندصفر یا پسماند نزدیک به صفر برسیم.
وی با اشاره به خرید اقلام مورد نیاز زندگی اظهار داشت: در صورت رعایت سبک زندگی پسماند صفر راهی نداریم جز خودداری از خرید اقلام یا خرید در مدلهای مختلفی که پسماند نداشته باشد اما در نهایت در جایی نیازمند خرید با بسته بندی های دارای پسماند خواهیم شد.
الموتی اشاره کرد: تولید نیز باید به سمتی برود که بسته بندی ها، تجدیدپذیر و قابل بازگشت به طبیعت باشند. با این روش مقداری به پسماند صفر نزدیک خواهیم شد.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور افزود: اگر در سیستم دولتی در زمینه ارائه آموزش ها و مشوق ها بیشتر کار نماییم به نتایج بهتری در حوزه کاهش تولید پسماند می رسیم اما اگر برخی از واحدها به تنهایی در جهت رعایت اصول سبک زندگی پسماند صفر تلاش کنند، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید بدین سبب لازم است از تولیدکننده تا مصرف کننده در این جهت تلاش کنند.
الموتی مهم ترین زیرساخت برای سبک زندگی پسماند صفر را وجود زیرساخت فرهنگی دانست و اظهار داشت: بطور معمول افراد اغلب به زیرساخت فیزیکال توجه می کنند اما فرهنگ یابی دارای اهمیت بالاتری است.
وی فرهنگ یابی را به مفهوم پیدا کردن مجموعه ها و بسته های فرهنگی و هنجاری در بین زندگی مردم ایران یا مردمی درنقاطی از جهان که توانسته اند در این عرصه موفق باشند، دانست و اظهار داشت: پیدا کردن و ترویج چنین فرهنگی مرحله اول است.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور به فرهنگ یابی یک کارخانه تولیدی اشاره نمود و اظهار داشت: انجام کار فرهنگی و ایجاد زیرساخت فرهنگی در یک کارخانه تولیدی با حجم بالای تولید پسماند موجب کاهش تولید پسماند در روند تولید خواهد شد.
وی به مرحله بعد از ایجاد زیرساخت فرهنگی اشاره و اظهار نمود: بعد از زیرساخت فرهنگی باید تجهیزات خودرا به روز نماییم.
الموتی یکی از بزرگ ترین مشکلات جامعه را غلبه تولیدات مصرفی بر جامعه دانست و اضافه کرد: اغلب تولیدات در زمینه مواد مصرفی خانگی، تغذیه و... برای مردم هستند و بسته بندی «بسیار اغراق آمیزی» دارند. گویی رقابت در تولید بسته بندی پر زرق و برق و متنوع تر است. از موادی در بسته بندی استفاده می نمایند که در ظاهر جذاب است اما جزو مواد غیر قابل تجدید است یا پروسه بازیافت بسیار سختی را دارد و عملا غیرقابل بازیافت شمرده می شود.
وی اشاره کرد: مسائل بسته بندی در عرصه تولید نیازمند توجه است و کارشناسان حوزه پسماند و بازیافت باید با کارخانه های تولیدی در ارتباط باشند.
الموتی دولت را مصرف کننده بزرگ کشور دانست و اظهار داشت: « بنظر می رسد باید ابتدا از خود دولت شروع نماییم و زیرساخت ها جای خودرا پیدا کنند تا در نهایت بتوانیم به پسماند نزدیک به صفر برسیم.»
وی به رابطه پسماند صفر با زندگی مصرف گرایی و تجملاتی اشاره نمود و اظهار داشت: مرحله نخست در بحث مدیریت پسماند، تولید پسماند است که بین مصرف، میزان تقاضا و تنوع تقاضا در سبک زندگی ایرانی رابطه مستقیمی وجود دارد.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور باتوجه به الگوی اقتصادی مبتنی بر مصرف گرایی در دنیا توضیح داد: ایران بطور قطع از جهان جدا نیست، بدین جهت تولید پسماند بر طبق این الگو مبتنی بر دور ریختن و نوسازی مداوم است. به عنوان نمونه تلفن های همراه به شکلی طراحی می شوند که پس از گذشت حدودا سه سال مجبور به تعویض آن هستیم.
الموتی به معضل پسماندهای روزانه در بسته بندی مواد غذایی اشاره نمود و اضافه کرد: مواد خوراکی مسئله پسماندهای روزانه است. به عنوان نمونه بسته های چیپس و پفک، باتوجه به حجم مواد خوراکی درون بسته می توان از یک سوم بسته بندی فعلی بهره برد اما با تزریق سه برابر هوا بیش از مواد داخل بسته، بسته بندی سه برابر بزرگ تر خواهد شد و در نهایت سه برابر پسماند بیشتر تولید می شود.
وی اشاره کرد: این مساله در ارتباط مستقیم با سبک زندگی مصرف مداوم است که «جنون آمیز» استفاده از انواع محصولات را مورد هدف قرار داده است. بدین جهت ابتدا باید بمنظور مصرف بهینه و کاهش تولید پسماند، بسته فرهنگی به عنوان زیرساخت اولیه تهیه و ارائه نماییم. با عمل به این بسته می توان تقاضا و مصرف را هم در خانواده و هم در مدرسه به شکلی پایدار مدیریت و از این طریق قسمتی از مشکلات جامعه در زمینه پسماند را حل کرد.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور درباره وضعیت فعلی پسماند در کشور اظهارکرد: با میلیاردها تومان هزینه در مدیریت این حجم پسماند شکست خورده ایم و با کوه های منحصر به فرد زباله ای روبه رو هستیم که شاید بتوان گفت نمونه های اول در دنیا به حساب می آیند. این موارد به چالش های بزرگی برای سلامتی و زندگی افراد در نقاط مختلف کشور تبدیل گشته است.
الموتی اضافه کرد: با هزاران برابر هزینه کمتر می توان مشوق هایی را در نظر گرفت. این خواسته همیشگی ما بوده است که دولت باید مشوق هایی را در نظر بگیرد که وقتی شهروندی بصورت شخصی سبک الگوی زندگی پسماند صفر یا نزدیک به صفر را پیگیری می کند، دارای انگیزه شود و این انگیزه را نیز ترویج کند. به عبارتی با دریافت امتیاز اجتماعی برای داشتن زندگی سالم، اعتبار اجتماعی نیز دریافت کند.
وی تشویق برای این افراد را لزوما بصورت مادی یا پول ندانست و اظهار نمود: حتی در ازای تحویل پسماند، دریافت بلیت اتوبوس نوعی تشویق است که در دنیا امری عادی است.
الموتی در حوزه تولید پسماند به نمایش نمونه های مختلف زندگی مصرف گرایانه در فضای مجازی و اینستاگرام اشاره نمود و اظهار داشت: بجای تقلید از این سبک زندگی، اگر مردم به کاهش تولید پسماند تشویق شوند و از این طریق اعتبار اجتماعی به دست آورند، بطور قطع سایرین نیز به سمت دریافت این اعتبار اجتماعی گرایش پیدا می کندد چونکه دریافت این امتیاز و اعتبار اجتماعی لذت بخش است.
دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور، مهم ترین راه حل نزدیک شدن به پسماند صفر را توجه به بسته فرهنگی باتوجه به زیرساخت فرهنگی دانست و اظهار داشت: ابتدا باید بتوانیم در کنار سایر اقدامات و بخش های تولید، صنعت، خدمات و دولت شهروند ایرانی را دارای انگیزه نماییم که خود بصورت فردی به سمت سبک زندگی پسماند نزدیک به صفر بروند.
وی در ادامه اظهار نمود: مدت هاست مسئولان به این نتیجه رسیده است که چاره ای جز تاکید بر رفع ریشه این معضل یعنی تولید پسماند وجود ندارد اما در مقابل تمام این تلاش ها برای کاهش تولید پسماند، بزرگترین دشمن «مافیای پسماند» است که از تولید پسماند سود کلان و سرشاری می برد. تا آن زمان که این مورد کنترل و جلوی آنها گرفته نشود، کوشش برای دستیابی به پسماند صفر دشوار است و عملا کاری را نمی توان از پیش برد.
الموتی اشاره کرد: علاوه بر توجه به زیرساخت های فرهنگی باید مقابله با مافیای پسماند در دستور قرار گیرد این در حالیست که زندگی مافیای پسماند به سودهای کلان هزار میلیاردی از تولید پسماند وابسته است، بدین جهت با هر نوع فرهنگ سازی مقابله می کنند و مصرف گرایی را رواج می دهند.
وی به ترفندهای زیرکانه مافیای پسماند اشاره نمود و اظهار داشت: بطور معمول افراد متوجه این ترفندها نمی گردد به عنوان نمونه در عرصه تبلیغات به شکلی محصول دارای پسماند بسیار و غیرقابل بازیافت را تبلیغ کنند که فروش بیشتری داشته باشد و یا سبک زندگی مردم را به سمت مصرف بیشتر سوق می دهند.
الموتی در آخر خواهان شد: دولت باید جلوی گلوگاه های حوزه مدیریت پسماند را بگیرد تا تلاش ها برای فرهنگ سازی در راستای کاهش تولید پسماند از بین نرود.
منبع: گل اركیده
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب