پیش لرزه ها به ما چه می گویند؟
به گزارش گل ارکیده، استاد پژوهشکده بین المللی زلزله به خبرآنلاین می گوید: «تنها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از زلزله های بزرگ، توالی پیش لرزه قابل تشخیص دارند. یعنی بیشتر از نیمی از آنها هیچ هشدار کوتاه مدتی ارایه نمی دهند.»
الهه جعفرزاده: پیش بینی زلزله یکی از چالش های بزرگ علم زمین لرزه شناسی است. دراین میان، زلزله های کوچک یا پیش لرزه ها نقش برجسته ی در تحلیل های لرزه ای دارند، اما تشخیص و اعتبارسنجی آنها بازهم با پیچیدگی های علمی و عملی روبه روست. دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشکده بین المللی زلزله، در گفت و گویی با خبرآنلاین، به بررسی دقیق نقش پیش لرزه ها در پیشبینی زلزله های بزرگ می پردازد و می گوید: «با هر زلزله کوچکی، سه احتمال وجود دارد: این که پیش لرزه باشد، این که زلزله اصلی باشد، یا این که پس لرزه باشد. تنها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از زلزله های بزرگ، توالی پیش لرزه قابل تشخیص دارند. یعنی بالاتر از نیمی از آنها هیچ هشدار کوتاه مدتی عرضه نمی دهند.»
در ادامه، مشروح این گفت و گو را می خوانید: زارع، زلزله شناس
پیش لرزه ها چه هستند و چطور به پیشبینی زلزله کمک می کنند؟
پیش لرزه ها، زلزله های کوچک تری هستند که در یک منطقه رخ می دهند که زلزله بزرگ تر بعدی در آن اتفاق می افتد. این زلزله های کوچک تنها بعد از وقوع زلزله اصلی بعنوان پیش لرزه شناسایی می شوند. بوسیله آنها، آزادسازی اولیه تنش در جهت یک گسل نماد رسیدن به نقطه بحرانی شکست است. چندین نمونه مستند از توالی های پیش لرزه پیش از زلزله های بزرگ وجود دارد.
به چند نمونه از پیش لرزه ها در زلزله های ایران اشاره کنید.
در زلزله طبس ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۸ با بزرگای ۷.۴، نخستین زیررخداد یک پیش لرزه بود که حدود ۵ تا ۶ ثانیه پیش از آزادسازی انرژی اصلی رخ داد. همین طور پیش از زلزله گیسک-باب تنگل-زرند کرمان در ۱۹ دسامبر ۱۹۷۷ با بزرگای ۵.۹، دو زلزله کوچکتر در ۱۷ سپتامبر و ۱۰ نوامبر در فاصله کمتر از صد کیلومتری کانون زلزله گیسک رخ دادند.
در زلزله های زرند و بم هم پیش لرزه ثبت شده؟
بله، در زلزله داهوئیه زرند در ۴ فوریه ۲۰۰۵ با بزرگای ۶.۵، قبل از آن دو زلزله در ۱۴ اکتبر ۲۰۰۴ و ۸ ژانویه ۲۰۰۵ در همان منطقه رخ داد. همین طور پیش از زلزله بم در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۳ با بزرگای ۶.۵، دو زمین لرزه در ۴ و ۲۱ اوت همان سال در غرب بم ثبت شده اند.
هم چنین بخوانید: چرا زلزله ۸.۷ ریشتری روسیه تلفات نداشت؟/ عوامل موفقیت در مهار فاجعه کامچاتکا دماوند بیدار می شود؟/ لرزه ها و گازهای گوگردی قله؛ نشانه فوران یا حیات طبیعی؟/ «لاهار دماوند»، جریانی که روستاها را تهدید می کند هفت زلزله پی در پی در جنوب خلیج فارس/ ردپای کارهای نفتی در لرزه خیزی جنوب ایران/ تعدادی از گسل ها در منطقه به شدت تحت فشار هستند لرزه خیزی خراسان؛ آیا نیشابور و مشهد آماده زلزله بزرگ هستند؟/ زلزله ۱۲۰۹ نیشابور؛ ویرانی از باختر تا خاور/ لرزه خیزی در کدام مناطق جدی تر است؟
مدل های علمی چه توضیحی برای نقش پیش لرزه ها دارند؟
در مدل "آبشاری" یا "پیش لغزش"، در گسل قفل شده، بخش کوچکی از گسل می لغزد و سبب زلزله کوچکی می شود. این لغزش اولیه می تواند تنش را به بخش قوی تر و قفل شده تر منتقل کند و آنرا از نقطه شکست عبور دهد و سبب زلزله اصلی بزرگ تر شود.
آیا هر زلزله کوچکی می تواند پیش لرزه باشد؟
با هر زلزله کوچکی، سه احتمال وجود دارد: این که پیش لرزه باشد، این که زلزله اصلی باشد، یا این که پس لرزه باشد. تنها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از زلزله های بزرگ، توالی پیش لرزه قابل تشخیص دارند. یعنی بالاتر از نیمی از آنها هیچ هشدار کوتاه مدتی عرضه نمی دهند.
در مناطق لرزه خیز مانند کالیفرنیا چه وضعیتی وجود دارد؟
کالیفرنیا حدود ۱۰۰ زلزله با بزرگای کمتر از ۲.۵ در هفته دارد که بیشتر آنها احساس نمی شوند. خوشه های کوچک زلزله که پیش از یک زلزله بزرگ تر رخ می دهند، بعنوان پیش لرزه شناخته می شوند. اما مشکل اینجاست که تا وقتی که زلزله بزرگ تر رخ نداده، نمی توان بطور قطعی اظهار داشت که آن زلزله کوچک پیش لرزه بوده است.
احتمال وقوع زلزله بزرگ بعد از یک زلزله کوچک چقدر است؟
احتمال این که یک زلزله با یک زلزله بزرگ تر در نزدیکی و ظرف یک هفته دنبال شود، حدود ۵ تا ۱۰ درصد است.
الگوهای مختلف لرزه ای چطور دسته بندی می شوند؟
توالی پیش لرزه–لرزه اصلی–پس لرزه الگویی است که با یک زلزله بزرگ تر دنبال می شود و سپس با مجموعه ای از پس لرزه های کوچک تر ادامه پیدا می کند. الگوی دیگر، توالی اصلی لرزه–پس لرزه است که رایج ترین نوع است. در الگوی سوم، فوج زلزله، هیچ زلزله واحدی به وضوح زلزله اصلی نیست و زلزله ها از نظر اندازه قابل مقایسه اند.
آیا تشخیص پیش لرزه ها از لرزه خیزی عادی ممکن است؟
تشخیص خوشه پیش لرزه از لرزه خیزی پس زمینه عادی بازهم یک چالش بزرگ است. پیشرفت ها در تحلیل و بررسی داده ها، همچون یادگیری ماشین، برای بهبود پیشبینی های احتمالی کوتاه مدت لازم است.
در زلزله های بزرگ جهان چطور؟ در آنها هم پیش لرزه ثبت شده است؟
بله، در زلزله توهوکو سندای ژاپن با بزرگای ۹.۰ در سال ۲۰۱۱، یک توالی پیش لرزه قابل توجه رخ داد. مهم ترینشان زلزله ای با بزرگای ۷.۳ بود که تنها دو روز قبل در نزدیکی کانون زلزله اصلی رخ داد. همین طور در زلزله ۷.۳ هایچنگ چین در ۴ فوریه ۱۹۷۵، مجموعه ای از زلزله های کوچک تر و یک زلزله قابل توجه ۴.۷ در روز قبل، عوامل کلیدی هشدار غائی و دستور تخلیه بودند.
منبع: گل اركیده
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب