در گفت وگو با گل اركیده اعلام شد
كاهش ۴ سانتی متری تراز آب خزر امسال
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به عوامل موثر در كاهش تراز آب در دریای خزر اظهار داشت: برمبنای آمارهای موجود میزان تراز آب این دریا امسال حدود 3 تا 4 سانتی متر نسبت به سال قبل پایین تر است و در شرایطی كه با تغییر اقلیم مواجه هستیم، كاهش فشار انسانی كه قابلیت مدیریت دارد، بهترین روش برای مواجهه با تنش های زیست محیطی خواهد بود.
دکتر حمید علیزاده در گفت و گو با ایسنا، تشکیل دریاچه خزر را بر اثر عوامل طبیعی دانست و اضافه کرد: در زمان های بسیار گذشته دلیلهای زمین شناختی بر نوسانات تراز آب دریای خزر موثر بوده است ولی در هزاران سال اخیر عمده دلیلهای نوسانات آب این دریا مربوط به شرایط اقلیمی می شود.
وی دو عامل "ورود آب" و "تبخیر آب" را از مهمترین دلیلهای نوسان تراز آب دریای خزر نام برد و تصریح کرد: عمده آب های ورودی به این دریا بوسیله رودخانه ها و بارش مستقیم بر روی دریا است، ضمن آنکه مقدار بسیار کمی از آب این دریا بوسیله آب های زیر زمینی تامین می شود.
علیزاده اشاره کرد: در بین رودخانه های حوضه دریای خزر، رودخانه "ولگا" بیشترین نقش تامین آب این دریا را بر عهده دارد،
وی با اشاره به دلیلهای خروج آب از این دریا، اظهار نمود: خروج آب از دریای خزر بیشتر بوسیله "تبخیر" صورت می گیرد و سایر مکانیزم های دیگر در خروج آب از این حوضه نقش زیادی ندارند.
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی درباب میزان کاهش آب ورودی به دریای خزر اشاره کرد: در زمانی که دبی رودخانه "ولگا" بسیار زیاد بود، این رودخانه بیش از ۳۰۰ میلیارد متر مکعب در سال آب وارد خزر میکرده است و در سال هایی که این رودخانه خیلی کم آب بود، نیمی از مقدار یعنی ۱۵۰ میلیارد متر مکعب آب به خزر می رسانده است.
علیزاده افزود: برای آنکه نقش رودخانه ولگا را در تامین آب دریای خزر تعیین نماییم، می توانیم میزان آبدهی این رودخانه را با میزان آبدهی رود "سفیدرود" مقایسه نماییم. آبدهی رودخانه سفیدرود در زیر پل آستانه اشرفیه پیش از ورود به خزر، حدود ۴ میلیارد مترمکعب است.
وی تصریح کرد: بر این اساس مشاهده می شود که به تنهایی رودخانه ولگا در میزان آبی و نوسان آب دریای خزر بسیار با اهمیت می باشد.
علیزاده درباب برآورد میزان تبخیر در این حوضه آبریز با تاکید بر اینکه دراین زمینه مطالعات گسترده ای صورت نگرفته است، اظهار داشت: متاسفانه در زمینه اندازه گیری مستقیم برای برآورد میزان تبخیر این برآورد در داخل دریا صورت نگرفته است. منظور از داخل دریا این است که ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر داخل دریا شویم و میزان تبخیر را برآورد نماییم.
علیزاده با تاکید بر اینکه بیشتر ایستگاه های آب و هوا شناسی نزدیک به ساحل هستند، اظهار نمود: حتی "بویه" ها نیز نزدیک به ساحل هستند و این در حالیست که داده های مربوط به تبخیر آب باید در داخل دریا صورت گیرد.
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه اقیانوس شناسی یکی دیگر از روش های اندازه گیری تبخیر آب دریای خزر را استفاده از سنجش ازراه دور و ماهواره ای دانست و اظهار داشت: برای افزایش دقت داده های این روش نیاز است تا با اندازه گیری های میدانی داخل دریا کالیبره شود؛ بدین جهت تابحال مشکل برآورد میزان تبخیر در این دریا به درستی مرتفع نشده است.
وی در پاسخ به این پرسش که تبخیر در دریای خزر چگونه اندازه گیری می شود، اظهار داشت: در این بررسی ها میزان تابش در عرض های جغرافیایی و بیلان آب محاسبه می شود و از طرف دیگر تراز آب در ایستگاه های مختلف بررسی خواهد شد، ضمن آنکه دبی رودخانه ها نیز با دقت بالا سنجش می شود و برمبنای داده های به دست آمده میزان تبخیر آب در مناطق خزر شمالی، میانی و جنوبی محاسبه می گردد.
علیزاده با تاکید بر اینکه تعیین میزان تبخیر نیازمند صرف هزینه های زیادی است، تصریح کرد: مطالعات تبخیر آب در روسیه انجام شده است، ولی داده های آنها دقیق نیست و این زمینه ای است که سازمان های مختلف در کنار هم قرار گیرند و راهکار مناسبی دراین زمینه عرضه کنند.
اثرات مصرف آب رودخانه های حوضه دریا خزر
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه اقیانوس شناسی درباب اثرات مصرف آب در رودخانه های منتهی به دریای خزر توضیح داد: برخی مواقع تصور می شود که کاهش تراز آب دریای خزر به سبب مصرف آب در رودخانه است و در صورتیکه این آب به مصرف نرسد، تراز آب این دریا افزایش خواهد یافت.
وی افزود: این در حالیست که در حدود ۳۰ سال قبل نیز تراز آب این دریا در حال افزایش بوده و میزان مصرف آب نیز به اندازه امروز ما بوده است؛ بدین جهت اثر مستقیم انسانی در تراز آب دریای خزر مشخص است و اگر به مدت ۱۰ سال در حوضه آبریز دریای خزر آب مصرف شود و یا میزان مصرف همانند ۱۰۰ سال قبل باشد، تراز آب این دریا حدود یک متر افزایش خواهد یافت.
وی افزود: ولی باید محاسبه شود که در ۳۰ سال قبل که تراز آب خزر در حال افزایش بود، در صورتیکه یک متر از میزان آن زمان بیشتر افزایش می یافت، چندین شهر کشور به زیر آب می رفتند.
به گفته این محقق حوضه دریای خزر تراز بالا و پایین خزر اثرات خاص خودرا دارند.
علیزاده با اشاره به میزان تراز آب دریای خزر اظهار داشت: اگر بخواهیم تراز آب نقطه به نقطه خزر را برمبنای آمارهای موجود برآورد نماییم، برای سال جاری حدود ۳ تا ۴ سانتی متر نسبت به میزان سال قبل پایین تر است؛ ولی برمبنای اطلاعاتی که در مذاکره با متخصصان کشور روسیه داشتیم، در بهار امسال این کشور بهار پر بارشی داشته، گرچه در زمستان برف زیادی را تجربه نکرده است.
وی اشاره کرد: در تابستان نیز بخش هایی از رود ولگا نسبتا پربارش و دمای آن نیز پایین بوده است و در صورتیکه این وضع ادامه یابد، احتمال تثبیت تراز قبلی و بدون جا به جایی محسوس نسبت به تراز قبلی در دریای خزر را داریم.
راهکارهایی برای سازگاری با تراز پایین آب
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به ایجاد ایستگاه های تحقیقاتی در نوشهر و تهران از طرف این پژوهشگاه؛ اظهار داشت: قسمتی از مطالعاتی که در این ایستگاه ها انجام می شود، مربوط به دریای خزر و مسایل در رابطه با آن است و هم اکنون مطالعاتی در زمینه خلیج گرگان در این ایستگاه ها در دستور کار قرار دارد.
وی افزود: در این پروژه اهتمام می شود که بوسیله مطالعات میدانی و مدلسازی، راهکارهای سازگاری برای منطقه پیشنهاد نماییم.
علیزاده با تاکید بر اینکه خیلی از واقعیات زیست محیطی را ما باید قبول نماییم، افزود: تغییر اقلیم در حال رخ دادن است، ضمن آنکه جمعیت و کارهای انسانی در حال افزایش است؛ بدین جهت باید راهکارهایی را برمبنای تغییراتی که اتفاق افتاده، ایجاد کنیم؛ خصوصاً برای محیط های ساحلی ما که نسبت به این تغییرات حساس تر هستند.
این محقق حوضه دریای خزر تصریح کرد: در شرایطی شاهد تغییر اقلیم هستم که دما درحال افزایش است و تراز آب دریای خزر روند کاهنده دارد که بخشی به سبب روندهای طبیعی است و بخش دیگر آن به دلیلهای کارهای غیر مستقیم انسانی است، یکی از راهکارهای سازگاری با این شرایط کاهش فشار انسانی برای محیط های حساس تر است.
علیزاده تالاب های ساحلی را همچون محیط های دریایی حساس نسبت به تغییرات زیست محیطی نام برد و تصریح کرد: در این راستا نیاز است تا بار مواد مغذی را که بوسیله سیستم های فاضلاب شهری و روستایی و کودهای کشاورزی وارد این دریا می شود، کاهش دهیم؛ چونکه در شرایطی که عمق آب کم شده و بار مواد مغذی زیاد شود، حالت سبزینه گرایی رخ می دهد که با ادامه این روند بعد از مدتی بوی بدی از تالاب ها متصاعد خواهد شد.
وی افزود: در شرایطی که فشار عوامل طبیعی افزایش یافته است، لازم است فشار عوامل انسانی که قابل مدیریت است را کاهش دهیم.
علیزاده با اشاره به برگزاری وبینار تخصصی با عنوان "راهکارهای تطابق با تغییرات تراز آب دریای خزر" اظهار داشت: این وبینار تخصصی با حضور آندری کاستینوی (Andrey kostianoy) استاد انستیتو اقیانوس شناسی روسیه وابسته به آکادمی روسیه و یکی از متخصصان بنام در حوزه تغییر اقیلم دریاها و دریاچه ها برگزار می شود.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا این وبینار تخصصی روز سه شنبه، ۲۱ مرداد ماه از طرف پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی برگزار می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب