پرونده حكم 5600 هكتاری و خطر حذف جنگل های هیركانی از ثبت جهانی؟
چند روزی است كه اعطای مالكیت ۵۶۰۰ هكتار از جنگل های آق مشهد ساری به یك شخص بر مبنای یك سند قدیمی سبب واكنش های زیادی شده است این در حالیست كه این ۵۶۰۰ هكتار بخشی از جنگل های هیركانی است كه سال قبل در لیست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسید.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا، جنگل های هیرکانی، منطقه ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای کاسپین و بخش شمالی رشته کوه های البرز که غنای فرهنگی و تنوع زیستی، گونه های بومی نادر و منحصر به فرد گیاهی و جانوری و زیبایی تعجب آور طبیعی آن چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این جنگل ها نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر و مساحت یک میلیون و ۸۵۰ هزار هکتار هستند که سواحل جنوبی دریای کاسپین را پوشانده اند و باقی مانده جنگل های پهن برگ خزان کننده از دوران سوم زمین شناسی هستند و فرایند تکامل آنها از ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال پیش به شکل طبیعی و پیوسته ادامه یافته است.
با آنکه تنها بخش کوچکی از جنگل های هیرکانی یعنی حدود ۲۰ هزار هکتار در جمهوری آذربایجان قرار دارد اما در سال ۲۰۰۵ جمهوری آذربایجان نسبت به ثبت جهانی جنگل های هیرکانی موجود در کشور خود اقدام نمود اما یونسکو به علت استقرار بخش عمده این جنگل ها در ایران، این درخواست را نپذیرفت و پیشنهاد کرد که دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان به صورت مشترک نسبت به ثبت جنگل های هیرکانی در یونسکو اقدام نمایند. پس از گذشت چند سال هیچ توفیقی در زمینه ثبت مشترک جنگل های هیرکانی حاصل نشد تا اینکه حدود سه سال پیش جمهوری اسلامی ایران به علت ارزش بالای جنگل های هیرکانی، تصمیم گرفت که ثبت جهانی آنرا دنبال کند.
تیرماه سال قبل ۳۱۰ هزار هکتار از حدود دو میلیون هکتار جنگل های هیرکانی بعنوان دومین میراث طبیعی ایران بعد از «بیابان لوت» در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. از آنجایی که عرصه های انتخابی برای ثبت جهانی باید کاملاً بکر و از تخریب، جاده سازی و فعالیتهای معدنی مصون باشند، ۱۲ مکان انتخابی به یونسکو معرفی و از جانب آنها پذیرفته شد که شامل ۱۳۰ هزار هکتار محدوده اصلی و حدود ۱۸۰ هزار هکتار بعنوان حریم حفاظتی این محدوده ها در نظر گرفته شده که جنگل های آق مشهد ساری هم جزوی از آن است.
زمانی که یک سایت میراث طبیعی یا فرهنگی در لیست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرد باعث توجه هر چه بیشتر به اهمیت فوق العاده آن سایت می شود و می تواند بسترساز حفاظت بهتر از آن شود همینطور با تبلیغ مناسب و رعایت استانداردهای حفاظتی، به جذب توریست و تقویت بنیه اقتصادی جوامع محلی و ملی کمک شایان توجهی می کند این در حالیست که سایت های میراث جهانی می توانند در لیست میراث جهانی در معرض خطر ثبت شوند و در صورت بی توجهی به این آثار در نهایت از ثبت جهانی بیرون بروند و تابحال هم دو سایت از لیست میراث جهانی یونسکو خارج شده اند که شامل منطقه حفاظت شده تیزشاخ عربی در عمان و دره درسدن اِلبه در کشور آلمان است.
گفتنی است که عواملی که سبب تهدید ثبت میراث طبیعی در لیست میراث جهانی یونسکو می شود کاهش جدی جمعیت گونه های در معرض خطر، از بین رفتن زیبایی های طبیعی یا انجام فعالیتهایی مانند قطع درختان، ایجادآلودگی، استخراج، کشاورزی و سایر اقداماتی است که باعث نابودی آن محیط می شود این درحالیست که چندی قبل خبر از وقف ۵۶۰۰ هکتار از جنگل های هیرکانی در منطقه آق مشهد واقع در شهرستان ساری به یک شخص منتشر گردید.
به قول رضا افلاطونی - مدیرکل دفتر حقوقی سازمان امور جنگل ها- سازمان جنگل ها با استناد به قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع کشور که در سال ۱۳۴۱ تصویب شده است، جنگل های مورد مناقشه در آق مشهد ساری را برابر مقررات بعنوان اراضی ملی اعلام نموده بود. قبل از این۵۶۰۰ هکتار جنگل بکر تصرف شده هم جزو انفال و اراضی ملی اعلام شده بودند.
محمد درویش – پژوهشگر محیط زیست- در اینباره به ایسنا اظهار داشت: در اسناد ایران چه در این دولت و چه در گذشته هر نوع دخل و تصرف شخصی در اموال ملی از سال ۱۳۴۱ که قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع تصویب گردید غیر قانونی بوده و تمام عرصه های جنگلی، تالابی، مرتعی، بیابانی و کوهستان ها بعنوان انفال و جزو املاک کل ملت ایران محسوب شده اند و دیگر کسی حق دخل و تصرف در آنها را نداشته است.
مطابق با قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع کشور مصوب سال ۱۳۴۱، کلیه اراضی جنگلی و مرتعی متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و از این تاریخ به بعد شامل آنکه فاقد سند بوده و یا دارای مالک و سند رسمی مالکیت باشد، اسناد متعلق به آن ابطال و به نفع دولت جمهوری اسلامی ایران ثبت و ضبط می شود مگر آنکه پیش از این تاریخ سابقه احیا و دخل و تصرفات انسانی و مصنوعات مربوطه و آثار آن در این اراضی موجود باشد و گواه آن باشد که مالک و یا مدعی آنرا رها نکرده و پوشش گیاهی آن به صورت خودروی جنگلی و مرتعی طبیعی نباشد، در غیر اینصورت چه اراضی مذکور داخل در حریم شهر باشند و چه در خارج از حریم شهر، ملی و متعلق به دولت با تولیت اداره منابع طبیعی و آبخیزداری محل است.
گذشته از تمام مسائلی که طی هفته جاری درباره وقف ۵۶۰۰ هکتار از جنگل های آق مشهد مطرح گردیده است که این فرد با استناد به سندی که گفته می شود به دوره قاجار بازمی گردد مالک بخش بزرگی از جنگل های بکر کشور در روستای آق مشهد ساری شده است و به قول مدیر کل حقوقی سازمان جنگل ها شخص مذکور همینطور از سازمان جنگل ها مجوز قطع درخت می خواهد، این در حالیست که قطع درختان یکی از اقداماتی است که میراث طبیعی را در خطر حذف از لیست میراث جهانی یونسکو قرار می دهد.
درویش در اینباره اظهار داشت: وقف بخشی از جنگل های هیرکانی و احتمال صدور مجوز برای قطع درختان آن می تواند به منزله چراغ سبزی برای سوداگران و زمین خواران باشد تا شاهد چنین اتفاقات مشابهی در آینده باشیم.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه جنگل های هیرکانی سال قبل در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، به ایسنا اظهار داشت: وقف بخشی از جنگل های آق مشهد که یکی از بهترین بخش های جنگل های هیرکانی است، می تواند خطرناک باشد و اگر هر نوع دخل و تصرفی در این جنگل ها اتفاق بیفتد احتمال اینکه از لیست میراث ثبت جهانی خارج شویم را زیاد می کند.
او افزود: خارج شدن جنگل های هیرکانی از میراث یونسکو در وهله اول سرافکندگی دارد چونکه نشان داده است نتوانسته ایم چنین امتیاز بزرگی را حفظ نماییم و در وهله دوم خارج شدن از ثبت جهانی سبب می شود دست سوداگران، جنگل خواران و افرادی که به دنبال تغییر کاربری اراضی هستند به جنگل های هیرکانی باز شود و روند تخریب این جنگل ها افزایش پیدا کند.
این پژوهشگر محیط زیست درباره جنگل های هیرکانی توضیح داد و اظهار داشت: این جنگل ها از دوران سوم زمین شناسی حضور داشتند و شواهد زیادی وجود دارد که در شمار دیرینه ترین جنگل های جهان هستند همینطور بعضی از گونه های گیاهی که در جنگل های هیرکانی وجود دارند همچون انجیری و شمشاد هیرکانی گونه های منحصربه فردی هستند که در هیچ جای دیگری از کره زمین بجز منطقه هیرکانی ایران وجود ندارند.
درویش در انتها اظهار داشت: پژوهش هایی که انجام شده حکایت از این دارد که دست کم ۵۰ گونه گیاهی تنها در جنگل های هیرکانی ایران وجود دارد و در هیچ جای دیگری از قلمرو ۱۳.۵ میلیون هکتاری خشکی های کره زمین مشاهده نشده است ازاین رو از این جنگل ها بعنوان کتاب های خطی یگانه نام می برند که غیرقابل ارزش گذاری است.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا، این اولین باری نیست که جنگل های هیرکانی با عوامل تهدیدکننده ای که سبب خارج شدن از لیست میراث جهانی یونسکو می شود، روبرو شده است. نصب تله کابین و انتقال آب دریای خزر از مواردی بود که سبب نگرانی هایی درباره تخریب جنگل های هیرکانی و خارج شدن آن از ثبت جهانی شد.
منبع: گل اركیده
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب