سمپاشی ها با طبیعت چه می كنند؟
گل اركیده: بوشهر این روزها در كنار ویروس كرونا، حمله ی آفت ملخ های صحرایی به عرصه های استان بوشهر نیز در خط اخبار قرار گرفته و نگرانی هایی را برای اقشار مختلف همچون كشاورزان، دامداران و زنبورداران به وجود آورده است.
"سمپاشی" یکی از شیوه های رایج در مبارزه با آفت ملخ های صحرایی است و بر همین مبنا نیز مسئولین سازمان جهاد کشاورزی از این روش بمنظور کنترل این بحران استفاده می نمایند. اما سمپاشی چه عواقب و پیامدهایی برای طبیعت و موجودات زنده داشته و چه راهکارهایی برای کاهش این اثرات و عوارض آن و چه جایگزین هایی برای کنترل این معضل وجود دارد؟
سموم سفارش شده برای کنترل ملخ مورد تأیید فائو هستند
احمد سبحانی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در رابطه با سرنوشت سموم شیمیایی بعد از سمپاشی مقابل ملخ های صحرایی، به ایسنا می گوید: «اول از همه باید سموم سفارش شده برای کنترل ملخ را بشناسیم. همچون موارد در رابطه با این مساله دوره ی کارنس (دوره ماندگاری سموم)، میزان ماندگاری و نیمه عمر آنها در خاک است.»
وی ادامه می دهد: «به طور کلی، سمومی که برای کنترل ملخ سفارش می شود، سموم مورد تأیید فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) هستند که به تبع آن، در کشور هم سازمان حفظ نباتات مسئولیت این کار را به عهده داشته و سموم مؤثر برای کنترل ملخ صحرایی را معرفی می کند.»
این کارشناس با بیان این که سموم معرفی شده باید هم قابلیت محلول پاشی داشته و هم به صورت سم خالص استفاده شود؛ چونکه ممکنست در عرصه هایی که می خواهیم با ملخ مبارزه نماییم آب موجود نباشد، می افزاید: «بعضی از سموم طوری فرموله شده اند که می توان آنها را به صورت خالص بهره برد و متناظر با همین موضوع، سمپاش هایی طراحی شده اند که قادر به پاشش سم خالص هستند؛ مثلاً اگر نیاز باشد از یک سم با دوز مصرف یک لیتر در یک هکتار استفاده شود، باید دستگاه هایی داشته باشیم که بتواند این میزان سم را در سطح هکتار پاشش کند.»
نقش مؤثر استفاده ی صحیح از سم ها در کنترل ملخ
سبحانی در ادامه بیان می کند: «دستگاه های سمپاشی تحت عنوان ULV پاش (پاشنده ی سم با حجم بسیار کم) طراحی و ساخته شده که می تواند سموم موردنظر را با دوز مصرف مورد نظر بدون نیاز به آب، در عرصه بپاشد.»
وی همین طور با اشاره به این که از دیگر خاصیت های سموم کنترل ملخ این است که با شیوه های مختلف تماسی و گوارشی بر روی ملخ اثرگذاری دارند، عنوان می کند: «وقتی دستگاه سمپاش مناسب بعلاوه ی سموم مناسب برای کنترل ملخ را در اختیار داشته باشیم، در آن صورت، استفاده ی صحیح و اصولی از این سم می تواند نقش مؤثری در کنترل داشته باشد که این امر با رعایت دقیق دستورالعمل های صادره از سازمان حفظ نباتات محقق می شود.»
سبحانی ادامه می دهد: «مثلاً اگر برای یک سم، یک لیتر یا یک ونیم لیتر در هکتار سفارش شده، با هر وسیله ای بخواهیم این سم را بپاشیم، باید دوز مصرف رعایت شود؛ یعنی نه کمتر از این دوز باشد که برای ملخ کنترل به همراه نداشته باشد و نه بیشتر که عوارض سوء زیست محیطی به دنبال داشته باشد و ما بعنوان بخش فنی مسئولیت مان این است که دستورالعمل دقیق را رعایت کنیم؛ یعنی سموم را با دستگاه ها و دوز مناسب در طبیعت بهره برده و بسته به این که در چه مرحله ای از کنترل ملخ باشیم (در مرحله ی پوره های ملخ یا ملخ بالغ) این دوز مصرف ممکنست مقداری تغییر کند، اما باز هم از حد سفارش شده نباید فراتر برود.»
بعضی از سموم منشأ گیاهی دارند
به قول مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی بوشهر، همچون سموم موجود در کشور ایران که بوسیله فائو و سازمان حفظ نباتات سفارش شده، "مالاتیون"، "دلتامترین"، "فنیتریتیون" و "لامبداسای هالوترین" است که برخی از این سموم مثل دلتامترین و لامبداسای هالوترین پایه ی گیاهی دارند؛ یعنی از یک منشأ گیاهی گرفته شده و با محیط زیست و طبیعت سازگار هستند.
وی با اشاره به اینکه از لحظه ی مصرف سم تا زمانی که سم بر روی آفت هدف تأثیر می گذارد و نیازی به سمپاشی مجدد نباشد را دوره کارنس می نامند، اذعان می دارد: «بیشترین دوره ی کارنس در مورد سموم سفارش شده برای ملخ صحرایی، حدود ۲۰ روز است. پارامتر دیگر در رابطه با سموم، ماندگاری آنها در خاک یا طبیعت است که عوامل مختلفی در آن نقش دارند. هر سم به اصطلاح یک نیمه عمر دارد که این نیمه عمر بعد از گذشت یک زمان خاص سپری می شود تا زمانی که سم به میزان باقیمانده ی مجاز خود در طبیعت برسد که اصطلاحاً ماندگاری نیمه عمر در طبیعت گفته می شود که این مدت زمان برای سموم مختلف متفاوت می باشد.»
احمد سبحانی اضافه کرد: «نیمه عمر سموم ملخ بطور متوسط حدود یک ماه است؛ یعنی به شکلی است که با بارندگی، تابش آفتاب و اشعات ساطع شده به شکل تدریجی تجزیه شده و به حدی می رسد که بر روی موجودات زنده ی محیط تأثیر سوء نداشته باشد.»
دوران ماندگاری سم ها کوتاه است
این مسئول می افزاید: «خوشبختانه این سم ها دوران ماندگاری کوتاهی دارند؛ بطوریکه بعد از حدود یک ماه، نیمه عمرشان در طبیعت سپری شده و به حد و اندازه ای می رسند که برای موجودات زنده در عرصه خطری را به دنبال ندارد. این واقعیت را در طبیعت مکرراً دیده ایم که با مصرف سموم سفارش شده، ملخ (آفت مدنظر) کنترل شده اما موجودات دیگری مثل مار و عقرب و دیگر حشرات و پرندگان در عرصه دیده می شوند که این مساله نشان دهنده ی این است که این سم بر روی زیست بوم تأثیر منفی بسیار کمی داشته است.»
وی تصریح می کند: «هدف اصلی ما کنترل ملخ صحرایی است اما طبیعتاً در کنار آن ممکنست حشره ی دیگری هم در اثر مصرف سموم از بین برود که این کاملاً طبیعی است و طبیعتاً این آفتکش روی حشرات موجود در طبیعت هم تأثیر می گذارد اما تلاش ما این است که با رعایت دوز مصرف و دستورالعمل صحیح این تأثیر سوء به حداقل ممکن برسد.»
کانون های ملخ با عرصه های کشاورزی فاصله دارند
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان بوشهر با تاکید بر این که امسال کانون های ملخ عمدتأ در عرصه ی منابع طبیعی هستند و با عرصه های کشاورزی فاصله دارند، اشاره کرد: «در عرصه ها و محصولات کشاورزی کمترین نگرانی و نیاز به مبارزه با ملخ را داشته ایم. هم اکنون هدف ما این است که ملخ وارد عرصه های زراعی و باغی نشود و بیش از ۹۵ درصد مبارزات ما در عرصه های منابع طبیعی بوده است که به هر حال باز هم برای زنبورداری و دامداران در منطقه ایجاد نگرانی می کند اما با اقدامات احتیاطی که انجام داده و می دهیم، از عرصه های منابع طبیعی مواظبت می کنیم؛ به شکلی که نه دامی تلف شده و نه زنبورداری متضرر گردد.»
سبحانی ادامه می دهد: «اما به هر حال ملخ وقتی بالدار می شود این احتمال می رود که به سمت عرصه های کشاورزی هم برود، بر همین مبنا ما پیش بینی این مسائل را هم کرده ایم که اگر احیاناً ملخ بخواهد به سمت عرصه های کشاورزی حمله کند، با سموم مناسب و دستگاه ها و ادوات مناسب، اقدامات کنترلی را انجام دهیم.»
تا حد امکان سمپاشی ها را حفاظت شده انجام می دهیم
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر توضیح می دهد: «طبیعتاً هر آفتکشی می تواند تأثیراتی روی محیط زیست مثل موجودات زنده یا آب های جاری داشته باشد اما تمام اهتمام ما این است که این سموم در آب های جاری وارد نشوند و تا حد امکان در جاهایی که رودخانه است، سمپاشی ها را بسیار حفاظت شده انجام می دهیم اما به هر حال سموم روی محیط زیست گیاهی و جانوری تأثیراتی دارد که طبیعتاً می تواند مشکلات گوارشی را برای انسان و یا مسائلی دام ایجاد کند اما با رعایت دستورالعمل های ابلاغی و دوز مصرف سموم و همین طور با انتخاب دستگاه مناسب برای پاشش این سم ها ضمن ایمنی کامل کاربران، می توانیم تأثیرات سوء محیط زیستی را به حداقل برسانیم.»
به گفته ی این مسئول، بر روی هر سم، میزان دوز کشنده(تحت عنوان ال دی ۵۰) برای ماهی، زنبور عسل، پرندگان و پستانداران نوشته شده و نشان میدهد که این سم تا چه دوزی می تواند روی پرندگان یا پستانداران یا ماهی ها تأثیرگذار باشد. (هرچه مقدار ال دی ۵۰ بزرگتر باشد سمیت ماده کمتر است)
ناچار به استفاده از روش کنترل شیمیایی هستیم
سبحانی در پاسخ به اینکه با این وجود چرا بهترین شیوه برای کنترل ملخ صحرایی روش شیمیایی است، به ایسنا می گوید: «زمانی که آفت در حالت تعادل است، می توان از روش های مختلف غیرشیمیایی مثل روش های زراعی، بهداشتی، مکانیکی، فیزیکی و کنترل بیولوژیک یا استفاده از انواع تله ها و فرمون ها بهره برد اما در مورد آفت ملخ صحرایی چون جمعیت انبوه و بحرانی است و ما در زمان کوتاهی باید از ادامه ی نسل این آفت، افزایش جمعیت و مهاجرت آن به عرصه های دیگر جلوگیری نماییم و همین طور باتوجه به این که آفت خوی مهاجری دارد و اگر این جا توانست نسلش را تکمیل کند و ما نتوانستیم آنرا کنترل نماییم به مناطق دیگر می رود، ناچار به استفاده از روش کنترل شیمیایی هستیم اما در کنار این، اگر جمعیت در حال تعادل باشد، مثلاً در سال های آینده جمعیت جدیدی وارد استان ما نشود به راحتی می توان از روش های جایگزین مثل کنترل بیولوژیکی بهره برد.»
وی تصریح می کند: «تشخیص این که در یک برهه ی خاص زمانی از چه روشی استفاده شود، بر عهده ی مجموعه ی سازمان حفظ نباتات و مدیریت آن است و به سبب این که جمعیت ملخ ها در حد انفجار و بحران است، ما ناچار -تشخیص فعلی ما- به استفاده از روش های شیمیایی کنترل آفت هستیم اما در کنار آن برای ادامه ی سال های آینده- اگر احیاناً جمعیت به حالت تعادل رسید- می توانیم از روش های دیگر هم استفاده نمائیم. زمانی که جمعیت کم باشد، پرندگان به راحتی از پوره ها و ملخ های بالدار تغذیه می کنند که این یک روش کنترل طبیعی است.»
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی بوشهر اظهار می کند: «از سالیان دور، انواع ملخ های بومی و حشرات دیگر که خیلی از آنها بخش مهمی از اکوسیستم بوده و به تعادل طبیعی آن کمک می کنند، در عرصه های منابع طبیعی و کشاورزی در حالت تعادل دیده می شوند و این جای خوشی دارد؛ چونکه ما یک محیط زیست ایمن و سالم داریم که انواع گونه های ملخ و دیگر حشرات در آن بوده و به حالت تعادل در آمده اند. در مورد ملخ صحرایی نیز که خوی مهاجری و طغیانگری دارد، فعلاً تنها گزینه ی موجود(چون باید در زمان کوتاه کنترل شود و روش های جایگزین پاسخگو نیستند)، استفاده از آفت کش های شیمیایی است که در کنار آن رعایت دوز مصرف، استفاده از دستگاه های مناسب، زمان مناسب و تجربه ی تیم عملیاتی می تواند بسیار کمک کننده باشد.»
آخرین وضعیت ملخ در استان بوشهر
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر درباب وضعیت کنونی ملخ به ایسنا می گوید: «در حال حاضر در شهرستان های دشتستان، تنگستان، دشتی و دیر که کانون های اصلی ریزش ملخ بودند، وضعیت مطلوب و کنترل شده است.»
وی ادامه می دهد: «در شهرستان دشتی، در دو تاریخ ریزش ملخ داشتیم؛ ابتدا اوایل اسفند و سپس در17 فروردین که ریزش اول(آخر بهمن و اوایل اسفند) تقریباً کنترل شده و ما حالا در منطقه ی دشت پلنگ- هم مرز با استان فارس و شهرستان فراشبند- در حال مبارزه با ریزشی هستیم که در تاریخ 17 فروردین صورت گرفت. در شهرستان دیر نیز می شود گفت در مرحله ی آخر کنترل هستیم.»
سبحانی می افزاید: «به دلیل شرایط مساعد کشور ما از نظر پوشش گیاهی و بادهای غالب و همین طور شرایط فعلی ملخ در شبه جزیره ی عربستان، پیش بینی ها حاکی از این است که در نیمه ی دوم اردیبهشت ماه بار دیگر با ریزش ملخ مواجه شویم.»
این مسئول تصریح می کند: «ما این آمادگی را داریم که در صورت ورود ملخ ها به هر کدام از مناطق، چه ساحلی و چه غیرساحلی، با همین امکانات موجود و امکاناتی که تدارک دیده ایم، عملیات مبارزه را آغاز نموده و در صورت وارد شدن دسته جات جدید، حداقل تا اواسط تیر ماه درگیر کنترل خواهیم بود.»
منبع: گل اركیده
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب