زخم ناسور معادن كوهی بر پیكر طبیعت شرق مازندران
گل اركیده: ساری- جغرافیای مازندران نسبت نزدیكی با دریای خزر دارد و این را می توان با حركت در طول مسیر حدود 350 كیلومتری از مرز گیلان تا گلستان مشاهده كرد، مسیری كه در آن كوه و جنگل از ساحل دریا فاصله می گیرد تا جلگه قد كشیده و زیبایی هایش بیشتر جلوه گری كند.
به گزارش گل اركیده به نقل از ایرنا، پستی و بلندی های حد فاصل ساحل و سلسله جبال البرز در این مسیر در هر فصل زیبایی های خاص خودرا بروز می دهد تا رهگذران شامل بومی و توریست غرق در لذت چشم اندازهای زیبای منطقه رنج سفر و گذر را حس نكرده به مقصد برسند.
اما این تصویر رویایی دیرزمانی است كه گویی در برخورد با جرقه های بی مبالاتی زخم بر می دارد؛ از زخم جنگل تراشی و ویلاسازی گرفته تا زخم برداشت معادن كوهی كه به دنبال آن كوه محو میگردد ولی زخم آن باز می ماند تا با ریختن زباله و پسماند به عفونت كشیده شده و تن نحیف طبیعت را رنجورتر كند.
زخم ناسور برداشت معادن كوهی را این روزها بیشتر از همه در شرق مازندران حدفاصل شهرستان نكا تا بهشهر بخصوص در بالادست منطقه تاریخی ' گوهرتپه ' می توان دید؛ جایی كه چندین كوه طی دو دهه گذشته ناپدید شدند و الان طمع شبانه روزی برای ناپدیدكردن چند كوه دیگر در جریان است.
البته این نابسامانی تنها محدود به ظاهر این منطقه نمی گردد، بلكه با از بین رفتن پوشش گیاهی و جنگلی، به خطر افتادن زندگی جانوری، تخریب چشمه سارها و تهدید آب های زیرزمینی و گیاهی و همین طور احداث آلودگی صوتی اكوسیستم منطقه را هم در معرض تهدید قرار داده است.
باید به این مشكلات گرد و غبار ناشی از انفجارهای گوناگون و برداشت مصالح، حمل غیر استاندارد شن و ماسه با كامیون های غیر استانداردتر و سرریز شدن این مواد به سطح خیابان و معابرها و از بین رفتن آسفالت، تخریب مراتع و مزارع و سخت كردن شرایط زیست برای ساكنان منطقه را هم اضافه كرد.
** تغییر اقلیم و اكوسیستم
كارشناسان معتقدند واگذاری معادن از راه پیش مطالعه علمی و دقیق، رعایت استانداردها و دریافت استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست خیلی از نارسایی های موجود را از بین می برد و می توان با آینده نگری و حركت در راه قانون از برداشت های بی رویه و بروز مشكلات جلوگیری كرد.
یك كارشناس محیط زیست در این باره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تبعات برداشت بی رویه از محیط زیست و منابع طبیعی بخصوص معادن كوهی در این منطقه بسیار زیاد است، چون شاهدیم كوهها و صخره ها به راحتی عقب نشینی می كنند و گونه های بومی گیاهی و رستنی ها از بین می روند و سبب تغییرات اقلیم می شوند.
مهدی كشاورزیان اضافه كرد: اینگونه برداشت ها با تخریب زیستگاه و احداث انواع آلودگی حیات وحش منطقه را از بین می برند بخصوص این كه بعضی از گونه های نادر پرندگان و خزندگان در صخره های كوههایی كه هر از چندگاهی ناپدید می شوند، لانه گزینی دارند.
وی توضیح داد: یكی از مشكلاتی كه در ارتباط با برداشت معادن كوهی در این منطقه وجود دارد این است كه با از بین رفتن كوهها، چاله های عمیقی جای آنها را می گیرد و این فضاها به حال خود رها شده و تبدیل به محل تخلیه انواع پسماند ها میگردد.
این كارشناس محیط زیست اظهار داشت: بدتر از همه این كه این مكان ها وقتی به محل دپوی زباله تبدیل شدند محل فعالیت افرادی میگردد كه به دنبال جمع آوری پسماندهای قابل بازیافت هستند و مشاهده شده كه مثلا برای این كه به سیم های داخل لاستیك های فرسوده خودرو دست پیدا كنند، آنها را در همین محل به آتش می كشند و آلودگی مضاعفی احداث می كنند.
وی اضافه كرد: متولیان صدور مجوز برای برداشت معادن كوهی باید هنگام صدور پروانه بهره برداری، الزامات تعهدآوری را برای پر كردن فضای برداشت شده با پوشش گیاهی و درختی از مالكان معادن ستاندن كنند و حتی قانونگذاران در مجلس شورای اسلامی باید در قوانین مرتبط این گردنگیر را به صورت جدی بگنجانند.
كشاورزیان آگهی داد: مهم تر از همه باید مطالعاتی انجام و در یك برنامه میان مدت گزینه های جایگزین به جای برداشت از معادن كوهی اندیشیده شود چون تداوم وضع موجود سبب محور شدن بیشتر كوهها در مازندران خواهد شد.
** تیشه بر ریشه گردشگری
یك كارشناس گردشگری هم با اشاره به وجود منطقه باستانی گوهرتپه در حدفاصل شهرستان نكا و بهشهر و جایی كه بیشترین تعداد معادن كوهی فعال است، اظهار داشت: وجود بیشترین معادن كوهی در این منطقه آن هم در حاشیه شهر تاریخی رستمكلا و منطقه باستانی گوهرتپه كه می تواند به مهم ترین پایگاه گردشگری میراثی مازندران تبدیل گردد، موجب تاسف است.
محمد صالحی اضافه كرد: فعالیت این معادن شهر زیبای رستمكلا را به شهری آلوده با چشم اندازی نازیبا تبدیل نموده است و ادامه وضع موجود می تواند این مشكل را بیشتر كند.
وی اظهار داشت: حالا صنعت گردشگری در مازندران به رشد و بالندگی مورد نظر رسیده است و این صنعت می رود تا به توسعه ترسیم شده در چشم اندازها برسد و وجود این معادن و از بین رفتن چهره طبیعی جنگل و كوهها در حاشیه جاده سراسری، بلا جدی به بدنه گردشگری وارد میكند و سبب فراری دادن مسافران و گردشگران میگردد.
بر اساس آمارهای موجود تا چند سال پیش 13 معدن كوهی در یك فاصله كمتر از 10 كیلومتری در این منطقه وجود داشت كه الان به هشت معدن رسیده است و این كاهش به معنای ناپدید شدن كوههایی است كه برداشت از آنها به اتمام رسیده است و زمین سوخته تحویل شده است.
برداشت از معادن كوهی در این منطقه قدمتی بیشتر از نیم قرن دارد و برخی از معادن فعال كنونی هم دارای عمری طولانی هستند كه تنها با اضافه كردن كوههای جدید برای ناپدید كردن ادامه فعالیت می دهند.
** كوههای خصوصی
اعتراض به فعالیت معادن كوهی در شرق مازندران هم سابقه ای به درازای فعالیت این معادن دارد، بااینكه طی دو دهه گذشته با پدیدار شدن تبعات آن همچون ناپدید شدن كامل كوهها و تبدیل جای خالی آنها به محل انباشت زباله در برخی از جاها شدت گرفته است.
در همه این سال ها منابع طبیعی آغازین و مهم ترین مرجعی بود كه از طرف دوستداران محیط زیست برای چاره اندیشی مورد خطاب قرار گرفته است ولی آنچه مغفول مانده است این كه خیلی از این كوههای معدنی در ملك شخصی افراد واقع هستند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بهشهر در این باره اظهار داشت: دادن مجوز برای فعالیت معادن در اختیار اداره صنعت، معدن و تجارت است و منابع طبیعی دخالتی در این زمینه ندارد و فقط بعنوان ناظر در بخش معادن فعالیت دارد.
نقی عزیزی با بیان این كه این اداره هرگونه تخلف را یادآوری كرده، تذكر داده و برخورد می كند، اضافه كرد: بخشی از معادن مازندران در مستثنیات شخصی و زمین هایی است كه ملك خصوصی افراد محسوب می شد و معادن منطقه رستمكلا هم دارای چنین وضعیتی است كه با تغییر كاربری، مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح كسب كردند و فعالیت می نمایند.
وی اظهار داشت: با عنایت به چنین وضعیتی تنها زمانی كه دست اندازی به منابع طبیعی و عرصه های جنگلی صورت گیرد، ما وارد عمل می شویم و برخورد جدی می نماییم.
او اضافه كرد: آنچه ما می توانیم پیشنهاد بدهیم این است كه مجوز برداشت از معادن به صورت كلی و بخصوص در ملك شخصی باید به اهل فن داده شود و باید تلاش شود تا برداشت از معادن سبب تخریب منابع طبیعی نشود.
عزیزی با اظهار این كه توسعه و احداث زیرساخت های لازم در جامعه، نیازمند مواد اولیه است، اظهار داشت: فراهم كردن این مواد اولیه نیازمند مواد پایه و معادن است كه تا زمانی كه جایگزینی برای آن نباشد لاجرم باید از معادن برداشت شود و چاره دیگری نیست ولی باید اصولی باشد و استانداردها در برداشت رعایت شود.
وی اضافه كرد: برداشت از معادن باید بر طبق قانون و حدودی كه مشخص شده است، باشد كه در این بخش با عنایت به وجود برخی نارضایتی ها و احداث فضای بصری نازیبا در حاشیه جاده سراسری بهشهر، تلاش داریم تا جلسه ای با معدن كاران برگزار و افراد را مجاب به رعایت استانداردها، حفظ منابع طبیعی، عدم دست اندازی در طبیعت، درخت كاری و كاشت درختان پهن برگ و همیشه سبز نماییم.
این مسئول اظهار داشت: حالا برداشت از معادن به این شكل دارای مشكل و تبعات است و به شكلی می توان اظهار داشت كه پیشانی شهرستان سوراخ شده است و باید این بلا دیدگی با فوریت حل و فصل شود و جایگزین مناسبی برای این تبعات به وجود آمده فراهم گردد.
** برداشت نیم میلیون تنی در سال
متولی اصلی معدن در كشور وزارت صنعت، معدن و تجارت و در استان و شهرستان ها هم ادارات تابعه این وزارتخانه هستند ولی مشكل هم اكنون نبود تعریف و تفاهم مشترك میان كارشناسان محیط زیست، دوستداران طبیعت، كارشناسان گردشگری و غیره با متولی اصلی در نگاه به عوارض برداشت از معادن همچون معدن كوهی است.
به عنوان مثال رییس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بهشهر وضعیت معادن این منطقه را مانند كارشناسانی كه پیش از این اظهاراتشان در گزارش آمده سیاه نمی بیند و حتی معتقد می باشد آلودگی به وسعتی كه گفته می شود، وجود ندارد.
اسماعیل هادی نژاد با بیان این كه اداره صمت نظارت همه جانبه بر معادن دارد، اظهار داشت: وجود بعضی از مشكلات و معضلات تنها محصول وجود معادن نیست بلكه با هر عامل دیگری هم می تواند این معضلات وجود داشته باشد و به شكلی وجود معادن همراه با آلودگی است و نمی توان بعنوان نمونه سر و صدا را از معادن حذف نمود، اما میگردد با مدیریت این آلودگی ها را به حداقل رساند.
وی اضافه كرد: هیچ معدنی با برداشت غیراصولی در شرق مازندران نداریم و كنترل دقیق بر برداشت های حاشیه جاده، دامنه كوه انجام میگردد و امیدواریم هر نوع برداشت جدید، توسط مردم اطلاع رسانی شود تا نسبت به مجوز دار بودن یا نبودن آن اقدام گردد.
این مسئول اظهار داشت: البته برخی موارد عده ای خودسرانه با عنوان آبادانی محل مبادرت به برداشت از معادن كوهی می كنند كه غیرقانونی می باشد و برخورد میگردد.
وی با مناسب توصیف كردن رویه بهره برداری از معادن كوهی در منطقه، توضیح داد: رویه بهره برداری از معادن این است كه به صورت پلكانی باشد و هر طبقه 6 تا 8 متر عرض داشته باشد و همین طور پس از برداشت هم نسبت به پوشش گیاهی متناسب با منطقه اقدام گردد.
هادی نژاد با اذعان به این كه هم اكنون در بخش كاشتن پوشش گیاهی تعلل هایی صورت می گیرد، اظهار داشت: این كه معادن سهمی در آلودگی داشته و با خود آلودگی به همراه دارند طبیعی است و لازمه وجود معدن همین آلودگی هاست كه همواره وجود داشته و دارد و نباید از این مهم بگذریم، اما نظارت بر استانداردها و جلوگیری از افزایش آلودگی و همین طور عملكرد معادن از موارد مهمی است كه توسط دستگاههای ذی ربط به صورت مستمر انجام میگردد.
وی اضافه كرد: شاید برخی مشكلات و ضعف ها در بخش نظارت وجود داتشه باشد اما در سال های اخیر با عنایت به تنش های به وجود آمده در منطقه و بعضی از مشكلات وجود معادن در حاشیه جاده، تلاش های فراوانی در بخش نظارت انجام شده است و حتی معادن كوهی هم با دقت نظارت میگردد.
این مسئول با بیان این كه معادن كوهی فعال در منطقه بیشتر از 50 سال قدمت دارند، اظهار داشت: این معادن همچنان فعال می باشند و برمبنای قانون باید پس از اتمام برداشت شن و ماسه از معادن نسبت به درختكاری و احیای طبیعت اقدام گردد كه برخی به سبب اینكه همچنان فعال می باشند از این امر خودداری كردند كه با عنایت به اینكه در راه جاده سراسری قرار دارند؛ باید اقداماتی صورت گیرد تا در حین برداشت نسبت به زیباسازی طبیعت اقدام گردد.
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بهشهر اضافه كرد: فعالیت معادن شن و ماسه به شرط احیای محیط زیست و منابع طبیعی است و در نتیجه تمدید پروانه بهره برداری برای آنها منوط به رعایت استانداردهاست.
وی افزود: با عنایت به اینكه در شهرستان بهشهر، بیشتر معادن در حاشیه جاده قرار دارند و در معرض دید عموم هستند؛ چهره ای زشت بر جنگل ها و برداشت در حاشیه معادن حاكم شده و باید نسبت به رعایت استانداردها و برداشت پلكانی و كاشت پوشش گیاهی پس از برداشت اقدام گردد.
هادی نژاد با اشاره به اینكه این معادن همچنان فعال می باشند و در حال فعالیت هستند؛ اضافه كرد: كوشش برای احداث فضای سبز مناسب تا پیش از اتمام كار و در حین كار باتوجه به اینكه در جاده سراسری واقع شده اند از تاكیدات است.
وی اظهار داشت: اگر پیمانكاران استانداردها را رعایت نكنند با نمایش اخطار اولیه در مراحل بعدی از ادامه فعالیت و تایید و تمدید مجوز توسط منابع طبیعی و محیط زیست جلوگیری میگردد.
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت بهشهربا اشاره به وجود 13معدن فعال وغیرفعال درشهرستان بهشهر تصریح كرد: از این تعداد، هفت معدن فعال و بقیه غیرفعال است كه عمده دلایل تعطیلی و غیرفعال بودن تعارضات محلی و اختلافات شركاست.
وی اضافه كرد: رستمكلای شرقی و غربی بیشترین معدن را در سطح شهرستان بهشهر دارد كه برای دانه بندی شن و ماسه استفاده میگردد و سالانه از هر معدن 80 هزارتن برداشت شن و ماسه داریم.
به هر صورت، مازندران قطب گردشگری كشور و در تمامی فصول سال، پذیرای مسافران و گردشگران است و لازم است در سایه تدبیر مسئولان، راهی برای درمان این خراش در دل طبیعت و چهره زیبای این جلوه های خدادی اندیشیده شود تا طبیعت جان دوباره گرفته و نفس راحت بكشد.
7332/1654
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب